Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), zwana także traszką północną lub traszką brodatą, to jeden z najbardziej charakterystycznych płazów w Europie. Dzięki swojemu unikalnemu wyglądowi, skomplikowanemu cyklowi życiowemu oraz kluczowej roli ekologicznej, jest niezwykle interesującym gatunkiem zarówno dla naukowców, jak i miłośników przyrody. Jednak liczebność tego gatunku w wielu regionach maleje, co czyni ją symbolem wysiłków na rzecz ochrony bioróżnorodności.
Klasyfikacja naukowa
- Królestwo: Animalia (Zwierzęta)
- Typ: Chordata (Strunowce)
- Gromada: Amphibia (Płazy)
- Rząd: Caudata (Ogoniaste)
- Rodzina: Salamandridae (Salamandrowate)
- Rodzaj: Triturus
- Nazwa naukowa: Triturus cristatus
Wygląd i cechy szczególne
Traszka grzebieniasta wyróżnia się wśród innych traszek swoim dużym rozmiarem oraz charakterystycznym ubarwieniem. Jest największym gatunkiem traszki w Europie, osiągającym długość od 15 do 18 cm. Samce są zazwyczaj nieco większe i bardziej kolorowe niż samice, szczególnie w okresie godowym.
Główne cechy wyglądu:
- Kolor ciała: Ciemnobrązowy lub czarny grzbiet kontrastuje z jaskrawo pomarańczowym brzuchem pokrytym czarnymi plamkami.
- Skóra: Szorstka, pokryta drobnymi brodawkami, które nadają traszce specyficzny, „brodaty” wygląd.
- Grzebień: W okresie godowym u samców rozwija się wysoki, falisty grzebień biegnący od głowy aż po ogon.
- Pazury i kończyny: Na palcach widoczne są charakterystyczne prążki w kolorach czarnym i pomarańczowym, szczególnie u samców.
- Ogon: Samice wyróżnia obecność pomarańczowej linii biegnącej wzdłuż dolnej części ogona.
Siedlisko i rozmieszczenie
Traszka grzebieniasta zamieszkuje głównie nizinne tereny Europy, preferując zbiorniki wodne o czystej, stojącej wodzie. Szczególnie często spotykana jest w dużych stawach otoczonych roślinnością, które zapewniają odpowiednie warunki do rozmnażania i ochronę przed drapieżnikami.
Zasięg geograficzny:
- Europa Zachodnia: Francja, Niemcy, Holandia, Belgia
- Europa Środkowa: Polska, Czechy, Słowacja
- Europa Wschodnia: Ukraina, Rosja
- Obszary północne: Traszka grzebieniasta występuje także w południowej Skandynawii.
Preferencje siedliskowe:
- Woda: Płytkie, stojące zbiorniki wodne, takie jak stawy, jeziora i rowy melioracyjne.
- Ląd: Poza okresem godowym traszki preferują wilgotne, zacienione siedliska lądowe, takie jak lasy liściaste, łąki i zarośla.
Dieta
Traszki grzebieniaste są mięsożercami, odżywiającymi się głównie bezkręgowcami. Ich dieta jest bardzo zróżnicowana i obejmuje:
- Dorosłe osobniki:
- Ślimaki, owady, dżdżownice
- Małe skorupiaki, np. kiełże
- Larwy:
- Wodna fauna, taka jak wrotki i larwy owadów
- Kanibalizm: W warunkach niedoboru pokarmu larwy traszki mogą zjadać mniejsze osobniki swojego gatunku.
Zachowanie i cykl życiowy
Traszki grzebieniaste wykazują wiele unikalnych zachowań, szczególnie w czasie godów.
Aktywność nocna
Są aktywne głównie nocą, kiedy żerują lub przemieszczają się między siedliskami. W ciągu dnia ukrywają się pod kamieniami, w szczelinach ziemi lub w gęstej roślinności.
Sezon rozrodczy
Wiosną traszki powracają do zbiorników wodnych, aby się rozmnażać. Samce wykonują skomplikowane tańce godowe, machając ogonem i prezentując swoje grzebienie.
Hibernacja
W okresie zimowym traszki grzebieniaste zapadają w hibernację, ukrywając się pod ziemią lub w szczelinach skalnych.
Rozród i rozwój
Proces rozmnażania traszki grzebieniastej jest wyjątkowo złożony:
- Składanie jaj: Samica składa od 200 do 300 jaj, owijając je w liście roślin wodnych.
- Larwy: Wykluwają się po 2-3 tygodniach i początkowo oddychają skrzelami.
- Metamorfoza: W ciągu 2-3 miesięcy młode traszki przekształcają się w formy lądowe, tracąc skrzela i rozwijając płuca.
Przystosowania
Traszka grzebieniasta posiada szereg przystosowań, które pomagają jej przetrwać:
- Sekrecje toksyczne: Skóra traszki wydziela substancje odstraszające drapieżniki.
- Regeneracja: Możliwość odtwarzania utraconych kończyn lub ogona.
- Kamuflaż: Naturalne ubarwienie pomaga traszce ukrywać się przed drapieżnikami.
Zagrożenia i ochrona
Traszka grzebieniasta jest gatunkiem chronionym w całej Europie. Do głównych zagrożeń należą:
- Utrata siedlisk: Zanik naturalnych zbiorników wodnych wskutek osuszania terenów.
- Zanieczyszczenie: Pestycydy i ścieki przemysłowe zanieczyszczają wody, w których żyją traszki.
Działania ochronne
- Tworzenie rezerwatów przyrody.
- Budowa sztucznych stawów.
- Edukacja ekologiczna i monitoring populacji.
Ciekawostki
- Traszki grzebieniaste mogą żyć nawet 27 lat w odpowiednich warunkach.
- Potrafią przemieszczać się na duże odległości, nawet kilkaset metrów, między zbiornikami wodnymi a siedliskami lądowymi.
- Samce w okresie godowym wykazują zaskakującą agresję wobec rywali.
[toggle title=”Resources” state=”close”]http://www.gnhs.org.uk/gn25_4/mcneill.pdf https://www.online-field-guide.com/triturus-cristatus/ http://en.wikipedia.org/wiki/Great_Crested_Newt https://www.nationalgeographic.com/animals/amphibians/facts/great-crested-newt http://jncc.defra.gov.uk/protectedsites/sacselection/species.asp?FeatureIntCode=S1166 http://www.kentarg.org/amphibians/great-crested-newt[/toggle]
